Op 14 en 15 mei trok het Gewestelijk Loket voor Tijdelijke Bezettingen naar Parijs voor een reeks ontmoetingen met actoren die actief zijn in tijdelijk en/of transitiegericht stedelijk beleid.

Het doel? Van dichtbij zien hoe het elders wordt aangepakt, inspirerende projecten ontdekken en ervaringen uitwisselen over de instrumenten die worden ingezet om tijdelijke bezettingen te ondersteunen.

Tijdens ons verblijf in Parijs maakten we kennis met twee inspirerende tijdelijke projecten van Plateau Urbain. Césure, in het 5e arrondissement op de voormalige campus van Sorbonne Nouvelle, is sinds juni 2022 een bruisende plek waar kennisdeling, creativiteit en sociale inclusie samenkomen.

Niet ver daarvandaan bezochten we ook Les Arches Citoyennes, gevestigd in het voormalige hoofdkantoor van de AP-HP, vlak bij Châtelet-Les Halles. Sinds februari 2023 wordt hier 30.000 m² aan leegstaande kantoorruimte tijdelijk omgevormd tot een levendige werk- en ontmoetingsplek voor organisaties die normaal gesproken moeilijk toegang hebben tot betaalbare ruimte in het centrum van de stad.

Wat deze projecten bijzonder maakt, zijn de sterke sociale uitgangspunten van Plateau Urbain. Zo hanteren ze een prijsplafond per vierkante meter om werk- en ontmoetingsruimte zelfs in het hart van Parijs betaalbaar en toegankelijk te houden. Daarnaast experimenteren ze met het verwerven van delen van gebouwen tegen gunstige voorwaarden, met als doel tijdelijke activiteiten een duurzaam karakter te geven. Dit draagt bij aan het activeren van leegstaande gelijkvloerse ruimtes en het behouden van bestaande sociale dynamiek binnen een tijdelijk gebruikskader.

Het Loket had het genoegen om in gesprek te gaan met leden van zowel het APUR als van de Hamburg Kreativ Gesellschaft over tijdelijke bezetting. Aan Franse zijde is de recent gepubliceerde studie Temporary occupancy projects in the Greater Paris – Grand Paris – Overview and analysis van het APUR een inspiratiebron voor het Loket, zowel op vlak van analyse-instrumenten en -criteria als van de vastgestelde uitdagingen. Deze goed gestructureerde studie bracht maar liefst 439 projecten in kaart, waarvan er meer dan 200 nog steeds actief zijn in Groot-Parijs. Elk project werd gelokaliseerd en gekarakteriseerd op basis van gebruik en type eigenaar. APUR stelt vast dat de meerderheid van deze projecten plaatsvindt op publieke of semipublieke gronden, en dat een derde ervan een vorm van huisvesting aanbiedt.

Aan Duitse zijde vertelden de leden van de Hamburg Kreativ Gesellschaft ons over de lessen die zij hebben getrokken uit het programma Frei_Fläche, dat sinds juli 2021 loopt. Via dit programma, gecoördineerd door de Hamburg Kreativ Gesellschaft, heeft de stad Hamburg de tijdelijke terbeschikkingstelling van ongeveer 28.000 m² voor creatieve en culturele invullingen gesubsidieerd, door eigenaars en gebruikers met elkaar in contact te brengen en te begeleiden. Het doel was het ontwikkelen van een innovatieve strategie en instrument voor vastgoedbeheer en stedelijke ontwikkeling in de deelstaat. Een interessant instrument voor het Loket en de lopende reflectie met hub.brussels ter ondersteuning van de culturele en creatieve industrieën.

De ontmoeting met het team van Est Ensemble gaf ons een beter inzicht in de werking van hun TempO’-systeem, dat tijdelijke bezettingen op hun grondgebied structureert en ondersteunt. Dankzij een open projectoproep krijgen initiatiefnemers niet alleen een duidelijk kader en begeleiding, maar ook financiële ondersteuning om hun ideeën concreet te realiseren. Dit werk gebeurt in nauwe samenwerking met de gemeenten en lokale partners, met aandacht voor sociale, culturele en ecologische uitdagingen binnen de stedelijke transformatie.

Ontdek de gesteunde projecten via het instrument TempO’. Hopelijk kan het Brussels Gewest binnenkort beschikken over een gelijkaardig hulpmiddel.

Deze twee dagen versterkten onze intuïtie dat de uitdagingen in grote mate gedeeld worden… maar dat de antwoorden in zeer uiteenlopende vormen kunnen bestaan. In Brussel voeden deze inzichten onze reflectie over een meer gestructureerde begeleiding van tijdelijke bezettingen, aangepast aan ons territorium en de diversiteit van zijn actoren.

© Louisa Schwope